เมื่อไม่นานมานี้ ข้อมูลทางสาธารณสุขแสดงให้เห็นว่าจำนวนผู้ที่เสียชีวิตจาก โรคไตเรื้อรังและภาวะแทรกซ้อนเกี่ยวกับไต มีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง ทั้งในกลุ่มผู้สูงอายุและคนวัยทำงาน ซึ่งส่วนหนึ่งมาจากพฤติกรรมการดื่มน้ำและเครื่องดื่มที่ผิดวิธีในชีวิตประจำวัน

ผู้เชี่ยวชาญด้านระบบไตและแพทย์โรคไตเตือนว่า การเลือกดื่มสิ่งที่ไม่เหมาะสมอาจ “ทำร้ายไต” มากกว่าการขาดน้ำเสียอีก โดยเฉพาะใน 5 ประเภทเครื่องดื่มต่อไปนี้

1. น้ำหวานและเครื่องดื่มน้ำตาลสูง

เครื่องดื่มประเภทน้ำหวาน เช่น น้ำอัดลม น้ำหวานสำเร็จรูป หรือเครื่องดื่มชูกำลัง มีปริมาณ น้ำตาลสูงมาก เมื่อดื่มเป็นประจำจะทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้น ซึ่งเป็นปัจจัยหนึ่งที่ทำให้ไตทำงานหนักและเสี่ยงต่อภาวะ ไตวายเรื้อรัง มากยิ่งขึ้น

2. เครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนสูง

กาแฟเข้ม น้ำชงเข้ม รวมถึงเครื่องดื่มชูกำลังที่มีคาเฟอีนสูง หากบริโภคมากเกินไปจะทำให้ร่างกายขับปัสสาวะมากขึ้นจนเกิด ภาวะขาดน้ำ และเพิ่มภาระให้ไตต้องทำงานหนัก เพื่อควบคุมสมดุลน้ำและเกลือแร่

3. น้ำผลไม้เข้มข้นและน้ำผลไม้กระป๋อง

แม้ว่าน้ำผลไม้จะดูเหมือนดีต่อสุขภาพ แต่น้ำผลไม้แปรรูปหรือน้ำผลไม้เข้มข้นมักมี น้ำตาลเพิ่มและกรดสูง ซึ่งอาจทำให้ระบบเมตาบอลิซึมทำงานผิดปกติ และส่งผลกระทบต่อการกรองของไตในระยะยาว

4. เครื่องดื่มแอลกอฮอล์

การดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำจะทำให้ไตทำงานหนักขึ้น เพราะแอลกอฮอล์ทำให้ร่างกายขับน้ำมากขึ้นและทำให้ระบบกรองของไตต้องตื่นตัวอยู่เสมอ นอกจากนั้น แอลกอฮอล์ยังส่งผลเสียต่อการไหลเวียนโลหิตและตับ ซึ่งล้วนเชื่อมโยงกับสุขภาพของไต

5. เครื่องดื่มมีกรดสูง เช่น น้ำมะนาวจัดหรือโซดาเปรี้ยวจัด

เครื่องดื่มที่มีความเป็น กรดสูงมาก เช่น น้ำมะนาวเข้ม น้ำผลไม้รสเปรี้ยวจัด หรือโซดาที่เติมรสชาติ หากดื่มเป็นประจำจะทำให้สภาพกรด–ด่าง (pH) ในร่างกายเปลี่ยน จนไตต้องทำงานหนักเพื่อปรับสมดุล ซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะไตเสื่อมเร็วขึ้น

ทำไม “ดื่มผิด” จึงเป็นอันตรายต่อไต?

ไตเป็นอวัยวะสำคัญที่ทำหน้าที่ กรองของเสียและของเหลวส่วนเกิน ออกจากเลือด และควบคุมปริมาณน้ำและเกลือแร่ในร่างกาย หากได้รับของเหลวหรือสารที่ไม่เหมาะสมในปริมาณมาก ๆ ไตจะต้องทำงานหนักเพื่อขจัดสิ่งเหล่านั้น ซึ่งอาจนำไปสู่:

• การอักเสบของเนื้อไต

• ภาวะการกรองเลือดผิดปกติ

• การสะสมของของเสียในร่างกาย

• ภาวะไตเสื่อมและไตวายเรื้อรังในที่สุด

แพทย์โรคไตชี้ว่า บางครั้ง “กระหายน้ำอย่างปลอดภัย” ยังดีกว่าการดื่มเครื่องดื่มที่อาจ เพิ่มภาระให้ไตมากขึ้น ทั้งที่คนส่วนใหญ่ไม่ตระหนักถึงผลกระทบในระยะยาว

คำแนะนำสำหรับการดื่มน้ำให้ถูกต้อง

แพทย์และผู้เชี่ยวชาญแนะนำวิธีง่าย ๆ เพื่อดูแลสุขภาพไต:

1. ดื่มน้ำสะอาดเป็นหลัก – ปริมาณที่แนะนำประมาณ 1.5–2 ลิตรต่อวัน หรือมากกว่านั้น ในผู้ที่มีกิจกรรมมากหรืออยู่ในสภาพอากาศร้อน

2. หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มหวานและฟุ่มเฟือย – เปลี่ยนมาใช้น้ำเปล่า น้ำสมุนไพรหวานน้อยไม่ใส่น้ำตาล

3. ดื่มเป็นจังหวะตลอดวัน – ไม่ดื่มน้ำมากเกินไปแค่คราวเดียว

4. ตรวจสุขภาพเป็นประจำ – ตรวจระดับฟังก์ชันไต (เช่น ค่า eGFR) ทุกปีหากมีปัจจัยเสี่ยง เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง

สรุป

แม้เครื่องดื่มหลายชนิดที่กล่าวข้างต้นดูเหมือนจะช่วยคลายกระหายหรือเพิ่มพลังงาน แต่สำหรับคนส่วนใหญ่โดยเฉพาะผู้มีความเสี่ยงด้านสุขภาพ ไต แล้ว การดื่มสิ่งเหล่านี้อาจกลายเป็นสิ่งที่ “ทำร้ายมากกว่าช่วย” แพทย์จึงเตือนว่า “กระหายน้ำยังดีกว่าดื่มน้ำ 5 ชนิดนี้” เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนและลดความเสี่ยงต่อการเสียชีวิตจากโรคไตในระยะยาว