การทำอาหารดูเหมือนเป็นเรื่องคุ้นเคยในชีวิตประจำวัน แต่มีไม่กี่คนที่รู้ว่า นิสัยเล็ก ๆ บางอย่างในห้องครัวอาจกลายเป็นปัจจัยที่เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคมะเร็งให้กับทั้งครอบครัวได้

ด้านล่างนี้คือ 5 พฤติกรรมที่ไม่ดีซึ่งพบได้บ่อยมากในห้องครัว และหลายคนกำลังทำอยู่โดยไม่รู้ตัว

1. ไม่เปิดเครื่องดูดควัน หรือปิดเร็วเกินไปหลังจากทำอาหาร

ควันจากน้ำมันถือเป็นหนึ่งในแหล่งมลพิษทางอากาศภายในบ้านที่รุนแรงที่สุด การสูดดมควันน้ำมันเป็นเวลานานอาจทำให้เกิดการอักเสบของลำคอ จมูก หลอดลม และอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อมะเร็งปอดงานวิจัยแนะนำว่า ควรเปิดเครื่องดูดควันก่อนเริ่มทำอาหารประมาณ 20 วินาที เพื่อควบคุมการกระจายของควัน ควรเปิดตลอดระยะเวลาทำอาหาร และเปิดต่ออีกประมาณ 3 นาทีหลังปิดเตา พร้อมทั้งเปิดหน้าต่างเพื่อให้อากาศถ่ายเท จะช่วยลดปริมาณสารพิษตกค้างในครัวได้อย่างมาก



นอกจากนี้ควรเลือกวิธีทำอาหารที่ใช้ความร้อนต่ำกว่า เพราะเมื่ออุณหภูมิน้ำมันถึงประมาณ 170°C น้ำมันจะเริ่มสลายและเกิดควัน และเมื่อถึง 270°C จะเกิดควันสีฟ้าที่มีสารพิษจำนวนมาก เช่น benzo[a]pyrene, nitrosamine ระเหย และ heterocyclic amines ซึ่งเป็นสารก่อการกลายพันธุ์และเพิ่มความเสี่ยงมะเร็ง การลดอาหารทอด ผัดไฟแรง และเปลี่ยนเป็นนึ่ง ต้ม ตุ๋น หรือทำแบบเย็น จะช่วยลดความเสี่ยงได้มาก

2. ใช้น้ำมันสกัดแบบดั้งเดิมที่ไม่ทราบแหล่งที่มาและคุณภาพ

หลายคน โดยเฉพาะผู้สูงอายุ เชื่อว่าน้ำมันสกัดมือหรือแบบพื้นบ้านเป็น “น้ำมันบริสุทธิ์และดีต่อสุขภาพ” แต่จริง ๆ แล้วมีความเสี่ยงสูง น้ำมันที่ไม่ผ่านกระบวนการกลั่นยังมีสิ่งปนเปื้อน จุดเกิดควันต่ำ ทำให้เกิดควันจำนวนมากเมื่อปรุงอาหาร และเพิ่มความเสี่ยงต่อมะเร็งปอด



ที่อันตรายยิ่งกว่านั้นคือวัตถุดิบที่ใช้ทำน้ำมันอาจขึ้นรา หากปนเปื้อนอะฟลาทอกซิน ซึ่งเป็นสารพิษจากเชื้อราที่รุนแรง การบริโภคเป็นเวลานานจะเพิ่มความเสี่ยงต่อมะเร็งตับ

3. นำน้ำมันใช้แล้วกลับมาใช้ซ้ำหลายครั้ง

น้ำมันที่ใช้ทอดปลา ทอดของ หรืออาหารทอดอื่น ๆ มักถูกเก็บไว้ใช้ซ้ำเพราะเสียดาย แต่เมื่อถูกให้ความร้อนซ้ำหลายครั้ง จะเกิดสารก่อมะเร็งและไขมันทรานส์ ซึ่งไม่เพียงเพิ่มความเสี่ยงมะเร็ง แต่ยังส่งผลร้ายต่อหัวใจและหลอดเลือด



น้ำมันที่เหลือไม่จำเป็นต้องห้ามใช้ซ้ำทั้งหมด แต่ควรใช้เฉพาะในกรณีที่สียังไม่คล้ำมาก มีตะกูนน้อย ทิ้งไว้ให้ตกตะกอนแล้วกรอง เก็บในภาชนะปิดสนิท และใช้หมดภายในเวลาสั้น ๆ ไม่ควรเกิน 3 วัน

4. ผัดหรือทำอาหารต่อเนื่องโดยไม่ล้างกระทะ

หลังปรุงอาหารหนึ่งจาน มักมีคราบน้ำมันและเศษอาหารตกค้าง หากนำไปทำอาหารจานถัดไปโดยไม่ล้าง เศษเหล่านี้จะไหม้จนเกิดสารพิษ และน้ำมันเก่าที่ถูกทำให้ร้อนซ้ำจะสร้างสารที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพมากขึ้น

5. ใส่เกลือมากเกินไปขณะทำอาหาร

องค์การอนามัยโลกแนะนำว่า แต่ละวันไม่ควรบริโภคเกลือเกิน 5 กรัม แต่ในความเป็นจริง หลายครอบครัวบริโภคมากกว่านั้น 1.5–2 เท่าการกินเค็มไม่เพียงทำให้เสี่ยงต่อความดันโลหิตสูงและกระดูกพรุน แต่ยังก่อความเสียหายต่อเยื่อบุกระเพาะอาหาร เกลือจะกระตุ้นให้เซลล์ป้องกันผนังกระเพาะอาหารหลุดลอก เพิ่มความเสี่ยงต่อกระเพาะอักเสบ และในระยะยาวอาจนำไปสู่มะเร็งกระเพาะอาหารเมื่อมองย้อนกลับไปจะเห็นว่า ความเสี่ยงต่อโรคมักไม่ได้มาจากสิ่งที่ไกลตัว แต่อยู่ในห้องครัวที่เราใช้งานทุกวัน เพียงปรับเปลี่ยนนิสัยการทำอาหาร เลือกน้ำมันที่ปลอดภัย ลดการใช้เกลือ และรักษาความสะอาดอุปกรณ์ ก็ช่วยปกป้องสุขภาพของทั้งครอบครัวได้ดีกว่ามาก