กระเทียมเป็นวัตถุดิบคู่ครัวที่แทบทุกบ้านขาดไม่ได้ ไม่ว่าจะนำไปผัด ต้ม แกง หรือใช้เป็นเครื่องปรุงพื้นฐาน กระเทียมไม่เพียงช่วยเพิ่มกลิ่นหอมและรสชาติให้อาหารเท่านั้น แต่ยังมีสรรพคุณทางสุขภาพมากมาย เช่น ช่วยต้านเชื้อแบคทีเรีย ลดการอักเสบ และเสริมภูมิคุ้มกัน อย่างไรก็ตาม กระเทียมที่วางขายเต็มตลาดไม่ได้หมายความว่าทุกหัวจะปลอดภัยและเหมาะสำหรับการบริโภค หากเลือกผิด อาจส่งผลเสียต่อสุขภาพได้โดยไม่รู้ตัว โดยเฉพาะกระเทียม 4 ลักษณะต่อไปนี้ ที่ควรหลีกเลี่ยงอย่างเด็ดขาด ต่อให้มีคนให้ฟรีก็ไม่ควรนำมาใช้

ลักษณะแรกคือ กระเทียมที่ขึ้นรา หรือมีจุดสีดำ สีเขียว หรือสีขาวผิดปกติบนกลีบหรือเปลือก ราเหล่านี้อาจมองเห็นชัดหรือซ่อนอยู่ด้านใน เมื่อปอกเปลือกออกแล้วจะมีกลิ่นอับหรือกลิ่นแปลก ๆ กระเทียมที่ขึ้นรามักมีสารพิษจากเชื้อรา ซึ่งหากบริโภคเข้าไป อาจทำให้เกิดอาการอาหารเป็นพิษ ปวดท้อง หรือในระยะยาวอาจส่งผลต่อสุขภาพตับได้ ดังนั้น หากพบว่ากระเทียมมีราขึ้น แม้เพียงเล็กน้อย ก็ควรทิ้งทั้งหัว ไม่ควรตัดเฉพาะส่วนที่เสียออกมาใช้

ลักษณะที่สองคือ กระเทียมที่เน่า นิ่ม หรือมีน้ำซึมออกมา กระเทียมสดที่ดีควรมีความแน่น แข็ง และแห้ง หากบีบแล้วรู้สึกนิ่ม หรือมีกลิ่นเหม็นเปรี้ยว แสดงว่ากระเทียมนั้นเริ่มเน่าจากภายใน การนำกระเทียมลักษณะนี้มาปรุงอาหาร นอกจากจะทำให้รสชาติอาหารเสียแล้ว ยังอาจนำเชื้อแบคทีเรียเข้าสู่ร่างกาย ทำให้เกิดอาการท้องเสียหรืออาหารเป็นพิษได้ง่าย

ลักษณะที่สามคือ กระเทียมที่งอกยาวหรือมีหน่อเขียวโผล่ออกมา กระเทียมที่เริ่มงอกแสดงว่าเก็บไว้นานเกินไป สารอาหารภายในหัวกระเทียมจะถูกดึงไปเลี้ยงต้นอ่อน ทำให้คุณค่าทางโภชนาการลดลง อีกทั้งกระเทียมงอกมักมีรสขมและกลิ่นฉุนผิดปกติ ในบางความเชื่อยังมองว่ากระเทียมงอกอาจมีสารบางชนิดที่ไม่เหมาะกับการบริโภค โดยเฉพาะในผู้ที่มีระบบย่อยอาหารอ่อนแอ จึงควรหลีกเลี่ยงการนำมาใช้

ลักษณะที่สี่คือ กระเทียมที่มีกลิ่นฉุนแรงผิดปกติหรือมีกลิ่นสารเคมี กระเทียมสดจะมีกลิ่นเฉพาะตัว แต่ไม่ควรมีกลิ่นแรงแสบจมูกหรือกลิ่นแปลกคล้ายสารเคมี กระเทียมลักษณะนี้อาจผ่านการรมสารหรือการเก็บรักษาที่ไม่เหมาะสม เพื่อยืดอายุการขาย หากนำมารับประทาน อาจมีสารตกค้างที่เป็นอันตรายต่อร่างกาย โดยเฉพาะหากใช้เป็นประจำในระยะยาว

นอกจากการหลีกเลี่ยงกระเทียมทั้ง 4 ลักษณะนี้แล้ว การเลือกซื้อกระเทียมที่ดีควรเลือกหัวที่แห้ง เปลือกแน่น ไม่มีรอยช้ำ ไม่มีเชื้อรา และไม่มีกลิ่นผิดปกติ การเก็บรักษาก็สำคัญ ควรเก็บในที่แห้ง อากาศถ่ายเท หลีกเลี่ยงความชื้น เพื่อป้องกันการเน่าและการงอกก่อนเวลา

โดยสรุป แม้กระเทียมจะเป็นของที่หาง่าย ราคาถูก และมีประโยชน์ต่อสุขภาพ แต่การเลือกกระเทียมที่ไม่ดีอาจกลายเป็นภัยเงียบต่อร่างกายได้ การรู้จักสังเกตและหลีกเลี่ยงกระเทียมที่ขึ้นรา เน่า งอก หรือมีกลิ่นผิดปกติ จะช่วยปกป้องสุขภาพของคุณและครอบครัวได้อย่างง่าย ๆ เพราะบางครั้ง “ของฟรี” ก็อาจแฝงมาด้วยความเสี่ยงที่ไม่ควรมองข้าม