ทุกวันนี้ อาหารไทยหลากหลายชนิดถือเป็นเอกลักษณ์ที่คนทั่วโลกต่างหลงรัก ทั้งรสจัดจ้าน กลิ่นหอม และวัตถุดิบสดใหม่ แต่ในบรรดาเมนู “ของโปรด” เหล่านั้น กลับมีบางอย่างที่ซ่อนภัยเงียบอันตรายต่อสุขภาพ โดยเฉพาะพยาธิและปรสิตที่สามารถทำลายตับและท่อน้ำดีได้อย่างคาดไม่ถึง

หนึ่งในภัยร้ายที่หลายคนไม่รู้จักคือ “พยาธิใบไม้ตับ” ซึ่งพบมากในพื้นที่ภาคอีสานของประเทศไทย พยาธิชนิดนี้มักแฝงอยู่ในปลาน้ำจืดดิบหรือกึ่งดิบ เช่น เมนู “ก้อยปลา” ที่ใช้ปลาสดมาหั่นหรือสับละเอียด คลุกกับเครื่องปรุงรสและสมุนไพร แล้วรับประทานทันทีโดยไม่ผ่านความร้อน แม้รสชาติจะอร่อยถูกปาก แต่ความจริงแล้วนี่คือหนึ่งในสาเหตุสำคัญของการติดพยาธิใบไม้ตับ ซึ่งอาจนำไปสู่โรคมะเร็งท่อน้ำดีได้ในระยะยาว

คนไทยจำนวนมากยังคงรับประทานอาหารดิบแบบนี้อยู่ เพราะเป็นวัฒนธรรมการกินที่สืบทอดมานานในท้องถิ่น หลายคนเชื่อว่าการใส่มะนาว พริก หรือเหล้าขาวสามารถฆ่าเชื้อได้ ซึ่งเป็นความเข้าใจผิดโดยสิ้นเชิง เนื่องจากพยาธิสามารถทนกรดและสารเหล่านี้ได้ดี การกินแบบ “สดใหม่จากน้ำ” จึงเท่ากับเปิดทางให้ปรสิตเข้าสู่ร่างกายโดยตรง

นอกจากก้อยปลาแล้ว ยังมีอาหารอีกหลายชนิดที่อาจเป็นแหล่งของพยาธิ เช่น แหนมดิบ ปลาร้าดิบ ลาบเลือด หรือเนื้อหมูหมักบางชนิด แม้อาหารเหล่านี้จะผ่านการหมักหรือปรุงรส แต่หากไม่ได้ผ่านความร้อนอย่างเพียงพอ ก็ยังมีความเสี่ยงสูงต่อการติดพยาธิหรือแบคทีเรียที่ทำลายระบบตับและทางเดินอาหารได้

ผลกระทบจากการติดพยาธิใบไม้ตับไม่ได้เกิดขึ้นทันที แต่อาศัยอยู่ในร่างกายได้นานหลายปีโดยไม่แสดงอาการชัดเจน ผู้ติดเชื้ออาจมีอาการเพียงเล็กน้อย เช่น แน่นท้อง ปวดชายโครงขวา หรืออ่อนเพลีย แต่เมื่อเวลาผ่านไป พยาธิจะก่อให้เกิดการอักเสบเรื้อรังในท่อน้ำดี ส่งผลให้เกิดภาวะตับแข็ง หรือแม้แต่มะเร็งตับในที่สุด ซึ่งเป็นโรคร้ายที่คร่าชีวิตคนไทยจำนวนมากทุกปี

แนวทางป้องกันที่ดีที่สุดคือ “หยุดกินอาหารดิบ” โดยเฉพาะปลาน้ำจืดหรือเนื้อสัตว์ที่ไม่ได้ผ่านความร้อน ควรเลือกซื้อวัตถุดิบที่สะอาดและปรุงให้สุกทั่วถึง หลีกเลี่ยงการชิมอาหารขณะยังไม่สุก หากจำเป็นต้องกินอาหารหมัก ควรทำให้สุกก่อนเสมอ นอกจากนี้ ควรเข้ารับการตรวจสุขภาพตับเป็นประจำ โดยเฉพาะผู้ที่เคยกินอาหารประเภทนี้บ่อย ๆ เพื่อค้นหาความผิดปกติตั้งแต่ระยะเริ่มต้น

แม้อาหารดิบหลายชนิดจะเป็น “ของอร่อย” ที่ผูกพันกับวิถีชีวิตของคนไทยมาช้านาน แต่ในยุคที่ความรู้ทางสุขภาพก้าวหน้า เราควรหันมาใส่ใจเรื่องความปลอดภัยของอาหารมากขึ้น การเปลี่ยนพฤติกรรมเล็กน้อยอย่างการ “ปรุงให้สุก” อาจช่วยป้องกันโรคร้ายแรงที่คาดไม่ถึงได้

เพราะสุดท้ายแล้ว “ความอร่อย” ไม่ควรแลกด้วย “สุขภาพ” หรือ “ชีวิต” ของเรา อาหารที่ดูธรรมดาในจาน อาจแฝงภัยเงียบที่ทำลายตับไปทีละน้อยโดยที่เราไม่รู้ตัว การรู้เท่าทันและกินอย่างระมัดระวังคือกุญแจสำคัญที่จะช่วยให้เรายังคงอร่อยได้อย่างปลอดภัยและยั่งยืน