“ปลา” เป็นอาหารที่หลายคนเชื่อว่าดีต่อสุขภาพ เพราะมีโปรตีนคุณภาพสูง ย่อยง่าย และมีกรดไขมันโอเมก้า-3 ที่ช่วยบำรุงหัวใจและสมอง อย่างไรก็ตาม ไม่ใช่ปลาทุกชนิดจะดีต่อร่างกายเสมอไป เพราะมีปลาบางประเภทที่หากรับประทานบ่อยครั้ง หรือปรุงไม่ถูกวิธี อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคมะเร็งได้โดยไม่รู้ตัว

วันนี้เราจะพามาทำความรู้จักกับ ปลา 2 ชนิด ที่ผู้เชี่ยวชาญด้านโภชนาการเตือนให้ระมัดระวัง เพราะถึงแม้จะพบได้ทั่วไปในตลาดและราคาย่อมเยา แต่กลับมีความเสี่ยงแฝงอยู่ ซึ่งหลายครอบครัวยังรับประทานกันเป็นประจำ

1. ปลาดุกเลี้ยง (ปลาดุกฟาร์ม)

ปลาดุกถือเป็นปลาที่นิยมมากในครัวไทย เพราะเนื้อแน่น รสชาติดี และปรุงได้หลากหลายเมนู แต่สิ่งที่หลายคนอาจไม่รู้คือ ปลาดุกเลี้ยงบางแห่งอาจปนเปื้อนสารเคมี เช่น ฮอร์โมนเร่งการเจริญเติบโต หรือสารปฏิชีวนะที่ใช้ป้องกันโรคในบ่อปลา หากสะสมในร่างกายเป็นเวลานาน อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็ง ตับอักเสบ หรือโรคไต

นอกจากนี้ ปลาดุกเลี้ยงในบ่อที่มีน้ำเสีย หรือให้อาหารที่ไม่สะอาด อาจมีการสะสมของโลหะหนัก เช่น ตะกั่วหรือปรอทในเนื้อปลา ซึ่งเป็นสารพิษที่อันตรายต่อสุขภาพ การบริโภคปลาดุกจากแหล่งที่ไม่แน่ชัดจึงควรหลีกเลี่ยง หรือเลือกซื้อจากฟาร์มที่ได้มาตรฐาน มีการรับรองจากกรมประมง

2. ปลาทูเค็ม / ปลาร้า / ปลาแห้งที่ผ่านการถนอมไม่ถูกสุขลักษณะ

อาหารประเภทปลาเค็ม ปลาแห้ง หรือปลาหมัก เป็นอาหารที่อยู่คู่คนไทยมานาน ด้วยรสชาติอร่อยและเก็บได้นาน แต่ในกระบวนการถนอมอาหาร หากใช้น้ำเกลือหรือสารกันบูดในปริมาณสูง หรือเก็บรักษาในอุณหภูมิที่ไม่เหมาะสม อาจก่อให้เกิด สารไนโตรซามีน (Nitrosamine) ซึ่งเป็นสารก่อมะเร็งที่เกิดจากการรวมตัวของไนเตรตและแอมโมเนียในเนื้อปลา

ไนโตรซามีนมีความสัมพันธ์โดยตรงกับการเกิดมะเร็งตับและกระเพาะอาหาร หากรับประทานเป็นประจำโดยไม่ควบคุมปริมาณ ความเสี่ยงจะยิ่งเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะในผู้ที่มีนิสัยกินของเค็มบ่อย ๆ หรือดื่มแอลกอฮอล์ร่วมด้วย ซึ่งอาจยิ่งกระตุ้นให้สารพิษทำลายเซลล์ในร่างกายได้มากขึ้น

คำแนะนำเพื่อความปลอดภัย

• ควรเลือกซื้อปลาจากแหล่งที่เชื่อถือได้ ตรวจสอบฉลากและวันหมดอายุ

• หลีกเลี่ยงปลาที่มีกลิ่นแรง สีเข้มผิดปกติ หรือมีรอยดำที่ผิวหนัง

• สำหรับปลาดุกหรือปลาน้ำจืด ควรปรุงให้สุกทั่วถึง เพื่อฆ่าเชื้อแบคทีเรียที่อาจปนเปื้อน

• สำหรับปลาเค็มหรือปลาแห้ง ควรล้างน้ำสะอาดก่อนนำมาปรุง และไม่ควรกินบ่อยเกินไปในแต่ละสัปดาห์

• ควรเพิ่มผักผลไม้ในมื้ออาหาร เพราะมีสารต้านอนุมูลอิสระช่วยลดผลกระทบจากสารพิษในอาหาร

แม้ปลาจะเป็นอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง แต่การเลือกปลาที่ปลอดภัยและรู้วิธีการปรุงอย่างถูกต้องเป็นสิ่งสำคัญ หากเราใส่ใจในรายละเอียดเล็ก ๆ เหล่านี้ ก็สามารถลดความเสี่ยงจากโรคร้ายอย่างมะเร็งได้มากมาย

ดังนั้น ก่อนจะซื้อปลามาทำอาหารครั้งต่อไป อย่าลืมพิจารณาที่มาและวิธีการถนอมของมันด้วย เพราะ “อาหารดี” จะมีประโยชน์ได้ก็ต่อเมื่อเรากินอย่างรู้เท่าทันเท่านั้น