ผู้ปกครองหลายคนรู้สึกกังวลเมื่อพบจุดสีเข้มในแก้วนมผงที่ชงไว้ แต่อย่างไรก็ตาม ผู้เชี่ยวชาญยืนยันว่านั่นอาจเป็นเพียง “อนุภาคไหม้” ที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติในกระบวนการอบแห้งนมผง

เมื่อผสมนมผงในแก้วแก้วหนึ่ง บางคนสังเกตเห็นจุดเล็ก ๆ สี น้ำตาลเข้มหรือดำอยู่ก้นแก้ว และรีบสันนิษฐานว่านมผงนั้นขึ้นรา หรือปนเปื้อน แต่ตามที่ ดร.แพทย์ เจือง ฮ่ง เซิน ผู้อำนวยการสถาบันเวชศาสตร์ประยุกต์เวียดนาม อธิบายว่า สิ่งเหล่านี้อาจเป็น “อนุภาคไหม้ (Scorched particles)” ซึ่งเป็นปรากฏการณ์ทางเทคนิคที่พบได้ทั่วไปในกระบวนการผลิตนมผง

อนุภาคไหม้คือจุดเล็ก ๆ สีเหลือง ส้ม น้ำตาล หรือดำ เกิดขึ้นเมื่ออบแห้งนมที่อุณหภูมิสูง เป็นผลจาก ปฏิกิริยาไมยาร์ด (Maillard Reaction) ซึ่งเป็นปฏิกิริยาเคมีระหว่างโปรตีนและน้ำตาลแลคโตสในนมเมื่อสัมผัสกับความร้อน โดยขึ้นอยู่กับอุณหภูมิที่ใช้ อนุภาคเหล่านี้อาจเปลี่ยนจากสีเหลืองอ่อนไปจนถึงสีน้ำตาลเข้มหรือดำ

ในสายการผลิต น้ำนมจะถูกพ่นให้เป็นละอองละเอียดเข้าไปในห้องอบขนาดใหญ่ อากาศร้อนจะทำให้น้ำระเหย เหลือไว้เพียงผงนมแห้ง ส่วนเล็ก ๆ ของนมอาจสัมผัสกับจุดความร้อนสูง ทำให้ผิวไหม้เล็กน้อย

“แม้กระบวนการจะถูกควบคุมอย่างเข้มงวด แต่การใช้อุณหภูมิสูงยังเป็นสิ่งจำเป็น เพื่อให้นมแห้งสนิท ปลอดเชื้อโรค และสามารถเก็บรักษาได้นาน” — แพทย์เซิน กล่าว

วิธีแยกความแตกต่างระหว่าง “อนุภาคไหม้” กับ “เชื้อรา” หรือ “สิ่งแปลกปลอม”

ผู้เชี่ยวชาญอธิบายว่า อนุภาคไหม้จะมีลักษณะเล็ก ละเอียด เนื้อเดียวกับผงนม สีเหลืองน้ำตาลถึงดำ และละลายน้ำได้ช้า ในขณะที่เชื้อราจะมีลักษณะเป็นเส้นใย สีไม่สม่ำเสมอ ส่วนสิ่งแปลกปลอมอื่น ๆ (เช่น พลาสติก โลหะ หรือแมลง) จะมีผิวแข็ง มันวาว มีเหลี่ยมคม และไม่ละลายน้ำ

“ผู้บริโภคควรหยุดใช้ทันที หากพบว่าจุดเหล่านั้นมีลักษณะเป็นรูพรุน มีเส้นใย หรือมีสีขาว-เขียวผิดปกติ แต่หากเป็นจุดเล็กสีน้ำตาล เนื้อเดียวกัน ส่วนใหญ่มักเป็นเพียงอนุภาคไหม้ที่ไม่เป็นอันตราย” — แพทย์เซินกล่าว

จากผลการวิจัยและมาตรฐานสากล พบว่า จุดสีเข้มในนมผงไม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ เพราะไม่มียีสต์ เชื้อรา หรือโลหะหนักเจือปน เป็นเพียงผลลัพธ์จากปฏิกิริยาเคมีระหว่างโปรตีนกับน้ำตาลเมื่อโดนความร้อน

สัดส่วนของอนุภาคไหม้ในนมผงมีปริมาณน้อยมาก เพียงไม่กี่ส่วนในพันของผลิตภัณฑ์ ปฏิกิริยานี้อาจทำให้วิตามินและโปรตีนบางส่วนลดลงเล็กน้อย แต่ไม่ส่งผลกระทบต่อคุณค่าทางโภชนาการโดยรวม

“ผู้ผลิตจะควบคุมอุณหภูมิการอบอย่างเข้มงวด เพื่อลดปริมาณอนุภาคไหม้ให้น้อยที่สุด และให้เป็นไปตามมาตรฐานความปลอดภัยอาหารระดับสากล” — แพทย์เซินกล่าวเสริม

ตามเกณฑ์ของ Codex Alimentarius กำหนดให้อนุภาคไหม้สูงสุดไม่เกิน 15 มิลลิกรัม ต่อ นมผง 25 กรัม (แบบสเปรย์ดราย) และ 22.5 มิลลิกรัม ต่อ 25 กรัม (แบบโรลเลอร์ดราย) ซึ่งเป็นมาตรฐานที่ใช้ในสหรัฐฯ ยุโรป และออสเตรเลีย

ควรเป็นกังวลเมื่อใด?

หากนมมีอาการ ขึ้นรา จับตัวเป็นก้อน มีกลิ่นผิดปกติ หรือถูกเก็บในที่ชื้น ควรหยุดใช้ทันที
แต่หากมีเพียงจุดเล็ก ๆ สีน้ำตาล ไม่มีกลิ่นแปลก ผลิตภัณฑ์ยังถือว่าปลอดภัย

“ผู้บริโภคไม่ควรตื่นตระหนกหรือทิ้งนมทันที หากยังสงสัย ควรติดต่อฝ่ายบริการลูกค้าของแบรนด์เพื่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม” — แพทย์เซินแนะนำ

สรุป:
ปรากฏการณ์ “จุดดำในนมผง” ไม่ได้หมายความว่านมสกปรกหรือคุณภาพต่ำ ส่วนใหญ่แล้วเป็นเพียงร่องรอยไหม้ตามธรรมชาติในกระบวนการอบแห้ง ซึ่งอาจทำให้รูปลักษณ์ไม่สวยงาม แต่ ไม่ส่งผลต่อความปลอดภัยหรือสุขภาพของผู้บริโภค