“ผักแพงพวยน้ำ” หรือที่คนจีนเรียกว่า “ราวแรม” สมุนไพรไทยรสเผ็ดร้อน สรรพคุณทางยาน่าทึ่ง แต่ต้องกินอย่างระมัดระวัง

ผักแพงพวยน้ำ (Polygonum hydropiper) หรือที่หลายคนรู้จักในชื่อ “ราวแรม” เป็นพืชล้มลุกที่มักขึ้นอยู่ตามที่ชื้นแฉะหรือบริเวณที่มีน้ำขัง ลักษณะของใบเรียวยาว ปลายแหลม มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว นิยมใช้เป็นผักเครื่องเคียงหรือปรุงอาหารไทยหลากหลายชนิด เช่น ไข่เป็ดดิบ ลาบ ยำ หรืออาหารทะเลต่าง ๆ

สรรพคุณทางยาตามตำราแพทย์แผนจีนและไทย

ตามคัมภีร์แพทย์แผนจีนและตำราแพทย์แผนไทย “ราวแรม” มีรสเผ็ดร้อน มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว มีฤทธิ์อุ่น ช่วยขับลม ขับความเย็นในร่างกาย บำรุงกำลัง บำรุงสายตา และช่วยย่อยอาหาร อีกทั้งยังมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อและลดอาการท้องอืดเฟ้อได้เป็นอย่างดี

นายแพทย์แผนไทยประยุกต์ เหงียน ฮง เซียม (Nguyen Hong Xiem) ประธานสมาคมการแพทย์แผนจีนกรุงฮานอย อธิบายว่า ผักชนิดนี้ช่วยขับความเย็นออกจากร่างกาย ทำให้ม้ามและกระเพาะทำงานได้ดีขึ้น ใช้รักษาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ ปวดท้อง ท้องเสีย รวมถึงอาการเท้าบวมจากเลือดลมไม่ดีได้ นอกจากนี้ยังมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อราบางชนิด รักษาแผลผื่นคันจากแมลงกัดต่อย หรือผื่นจากเชื้อรา

ในอดีต “ราวแรม” ยังถูกใช้เป็นสมุนไพรขับพยาธิ รักษาโรคโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก และช่วยปรับสมดุลรอบเดือนของสตรี

งานวิจัยสมัยใหม่ยืนยันประสิทธิภาพ

จากการศึกษาทางการแพทย์สมัยใหม่ พบว่าราวแรมมีสารต้านอนุมูลอิสระและสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพหลายชนิดที่ช่วยลดการอักเสบของระบบทางเดินอาหาร บางงานวิจัยยังพบว่าการบริโภคในปริมาณเหมาะสมอาจช่วยบรรเทาอาการ “หลั่งเร็ว” หรือ “ฝันเปียก” ในเพศชาย โดยช่วยให้สมรรถภาพทางเพศดีขึ้นอย่างปลอดภัย

นอกจากนี้ ยังพบว่าสารบางชนิดในราวแรมช่วยบำรุงสายตาและเสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ

สูตรยาพื้นบ้านจากราวแรม

• ท้องอืดแน่นท้อง: ใช้ใบสดราวแรม 1 กำมือ ล้างให้สะอาด ตำให้ละเอียด คั้นน้ำดื่ม ส่วนกากนำมานวดวนรอบสะดือ

• ไข้หวัดและคลื่นไส้: ใช้ราวแรมสด 1 กำมือ และขิงสด 3 แว่น ตำรวมกัน คั้นน้ำดื่ม หรืออาจต้มกับใบโหระพา ใบกะเพรา ใบขิง เพื่อดื่มแทนน้ำชา

• ท้องเสียจากอาหารเป็นพิษหรืออากาศเย็น: ใช้ราวแรมแห้ง 16 กรัม บดรวมกับอบเชยและขิงแห้ง ต้มกับน้ำดื่มอุ่น ๆ วันละ 2 ครั้ง

• งูกัด หรือแมลงกัดต่อย: ใช้ใบสดตำละเอียด คั้นน้ำดื่ม แล้วใช้กากพอกแผล ช่วยลดพิษและอาการบวม

• น้ำกัดเท้า หรือเชื้อราเท้า: ใช้ใบสดตำละเอียด พอกบริเวณที่ติดเชื้อ วันละ 2 ครั้ง
  

ราวแรมในเมนูอาหารไทย

ราวแรมมักถูกใช้ในเมนูที่มีกลิ่นคาวแรง เช่น ไข่เป็ดดิบ ลาบ ก้อย ลวกหอย หรือแกงปลา เพราะช่วยลดกลิ่นคาวและช่วยให้ย่อยอาหารได้ดีขึ้น เช่น

• ไข่เป็ดดิบกับราวแรม: ลดกลิ่นคาวและช่วยให้เลือดไหลเวียนดี

• ชาบหอยลวก – ยำหอยแครง: เพิ่มกลิ่นหอมเฉพาะตัว และช่วยขับลม

• บะหมี่หรือโจ๊กแพะ: ราวแรมช่วยให้ร่างกายอบอุ่นและลดอาการอ่อนเพลีย

ข้อควรระวัง

แม้ราวแรมจะไม่เป็นพิษ แต่การบริโภคในปริมาณมากเกินไปหรือเป็นประจำอาจทำให้ร่างกายร้อน เสียสมดุลธาตุ และส่งผลต่อฮอร์โมนเพศได้ โดยเฉพาะในผู้ชาย อาจทำให้ลดความต้องการทางเพศ ส่วนผู้หญิงอาจทำให้ประจำเดือนมาไม่ปกติ

แพทย์แนะนำให้

• หญิงตั้งครรภ์ควรหลีกเลี่ยงโดยเด็ดขาด เพราะอาจกระตุ้นการหดตัวของมดลูก

• ผู้ที่มีอาการตัวร้อน เหงื่อออกง่าย หรือร่างกายอ่อนแอ ควรรับประทานเพียงเล็กน้อย

• ควรกินควบคู่กับอาหารอื่นเพื่อสมดุลธาตุ ไม่ควรกินเดี่ยวหรือในปริมาณมากต่อเนื่อง

สรุป

ราวแรมเป็นสมุนไพรพื้นบ้านที่มีคุณค่าทางยาอย่างมาก ทั้งช่วยย่อยอาหาร ขับลม ต้านการอักเสบ และบำรุงร่างกาย หากใช้ในปริมาณเหมาะสมจะให้ประโยชน์มหาศาล แต่หากใช้เกินขนาด ก็อาจก่อโทษได้เช่นกัน

“อาหารคือยา แต่ยาก็อาจกลายเป็นพิษได้ หากใช้ไม่ถูกวิธี”
ดังนั้น การรู้จักราวแรมอย่างเข้าใจ คือการใช้ภูมิปัญญาให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อสุขภาพของเราเอง